Çerkeslere(Adıgelere) göre Xabze kurallar manzumesidir. Bir çok konuda yasaklar koymuştur. Bilinir ki; Bir yasak konmuşsa birey için toplum için faydalı bir karardır. Adıgeler, cezaevi  olmayan tek toplum diye şöhret bulmuşsa, affınıza sığınarak yazayım genel evi hiç olmamıştır diye  övülüyorlarsa;Bilmeliyiz ki,bu tavizsiz uygulanan Xabze yasaları sayesinde gerçekleşmiştir.

Akraba evliliklerinin genetik hastalıklar riski yaşattığını biliyoruz. Bilimsel olarak   sakıncaları bilinmiyorken Çerkeslerde akraba evlilikleri ayıplar kapsamındaydı. Belki de neslin   güzel oması bu tutumdan kaynaklanıyor diyebiliriz.

Çerkeslerde; Bırakın akraba evliliğini komşu kızıyla bile evlenmek ayıp sayılır,komşu-komşular  akrabadan hatta akrabadan daha yakın sayılırdı. Komşu vuneğu olarak anılmış, komşu kızı kardeş, annesi  komşu anne olarak görülmüştür. Evde aş yoksa komşu anne getirir mantığı hakimdi.

Aynı mahallede, köyde yaşamasa bile uzak yerlerde yaşayan akrabalar(uzak akraba diye bir tabir  kabul edilmezdi) veya akrabalık dereceleri uzak olanlarda evlenilmesi ayıp(yasak) olanlardan sayılırdı.  Adıgeler akrabaya vunekoş – vunagueş derler ki, kan bağı ile baba’dan – dede’den aynı soy – sop ve sülaleden   olmak demektir. Sülale bu nedenle değerlidir,sembolleri hala özenle yaşatılır.

Toplumları ayakta tutan maddi – manevi değerleridir. Kültürel değerleri varlıklarının işaretidir.  Adığeler; gelenek, görenekleriyle her zaman takdir görmüşlerdir. Evlilik konusunda ki hassasiyetleri de  imrenilen özelliklerinden biridir. Her evliliğin yeni bir akrabalık bağı vesilesi olduğunu düşündüğümüzde  toplumsal huzura, birliğe, kardeşliğe de katkıda bulunduğu anlaşılacaktır. Vesselam.

Emrullah  Akbulat