Bir Mayıs İşçi Bayramı’nı Haydar Haydar, Dost Diyerek İdrak Etmek

Söz, Bir Mayıs İşçi Bayramı’nın müzikle ilişkisinden açılınca; sadece sıradan olmakla itham edilenlerin değil, mürekkebi ziyadesiyle yalamışların aklına, içinden; iş, işçi, emek gibi kelimelerin geçtiği ezgiler gelir ama sıralanan fiilleri bünyesinde taşımasa da; onları çağrıştırarak, amiyane tabirle kitabın ortasından seslenen eserlerin de olabileceği akla ne yazık ki gelmez.

Bu bağlama dâhil edilebilecek birçok eser vardır elbette ve onlardan biri de, 26 Nisan 2009 tarihinde vefat eden Ali Ekber Çiçek’in imzasını taşıyan Haydar Haydar’dır ve bu deyiş, sadece Çiçek’in değil, Alevi- Bektaşi Müziği’nin de mücevheridir.

Onu yorumlayamayan, daha doğrusu, onunla hemhal olamayan, hasbihâl eylemeyen enstrümanistin, onun gibi; bağlamayı deney aracı olarak kullanan, düz bir çizgide ilerlemeyen eserleri seslendirdiğinde diskalifiye olacağı sıklıkla vurgulanır. Bu vurgunun es geçilecek bir yanı yoktur. Zira gerçekten de Haydar Haydar ve onun düzeyindeki eserleri özlerine vâkıf olamadan yorumlamaya çalışan enstrümanistler, bir günün beyliğini yaşamak ve sahneden çekilmek zorunda kalmışlardır. Sahneden çekilmeyenlerse, ağızlarının alamayacağı lokmayı yemeye kalkışmadıkları müddetçe adlarını duyurabilmişlerdir.

Sözleri Sıdkı Baba’ya ait olan ve Ondörtbin Yıl Gezdim Pervanelikte dizesiyle açılan Haydar Haydar, perdeyi aralarken, emeğin, alın terinin önem ve kıymetini baş tacı ettiğini vurgular. Çiçek de Sıdkı Baba’nın çektiği çilenin künhüne vardığı için, sözler hemen devreye girmez. Ona öylesine odaklanmayan dinleyici, onu dinlerken sabrı bir tespih gibi tane tane çekmeyi öğrenir, daha doğrusu kavrar. .Çiçek, Sıdkı Baba’nın sözlerine saygıda kusur etmediği için, bu dinleyici, kavrama fiilinde tahakküm hissetmez. Bu yüzden de arada, bir Köle- Efendi Diyalektiği yaşanmaz. Haydar Haydar aslında, sadece sabrın değil, sabrın nakışlandığı emeğin, alın terinin rahle-i tedrisinden geçmenin, gerçek, daha doğrusu, hakiki hikâyesini yazmıştır. Sözü edilen niteliği taşıyan dinleyici, onu sadece dinlemekle yetinmez, aynı zamanda okur. O zaten müziğin sadece dinlenmediğinin, okunduğunun da bilincindedir. Bu bilince Haydar Haydar gibi hakikatin izini süren eserleri özümseyerek ulaşmıştır.

Haydar Haydar’; alın teri dökmenin abartılacak bir yanının olmadığının, insanı kahramanlaştırmayacağının altını çizmesiyle, dinleyiciyi melodramatik refleksle yüzgöz etmemesiyle de farklı bir yerde durmaktadır.

Bilindiği üzere; içinden; iş, işçi, emek gibi kelimelerin geçtiği ezgilerin geneli, bir taraftan kahramanlığı özendirirken, diğer taraftan da onları öylesine dinleyenlerin melodramatik anafora kapılmalarına neden olmaktadır. Böyle bir manzaranın yaşanmasında, hakikatle sarmaş dolaş olmuş birkaç sinema filmi ve edebiyat eseri dışta bırakılacak olursa, Türkiye’de özelde müziğin, genelde; kültür, sanat ve edebiyatın melodramatik kurgunun esaretinde ilerlemesinin katkısı büyüktür.

Bir Mayıs İşçi Bayramı Türkiye’de, Birikim dergisinin yıllar önceki bir sayısının kapağında yazıldığı gibi Bir Polisiye Klasiği yaşatmaktadır.

Bu klasik aslında; iş, işçi, emek gibi kelimelerin, sığlaştırılmış ideolojik söylemlerin içine mahkûm edilmesi nedeniyle klasik olmaktan kurtulamamaktadır.

Bayramın nerede kutlanması gerektiğini aylar öncesinde tartışarak, tartışmayı çatışmaya dönüştürenlerin aklına ne yazık ki melodramatik tuzaktan kurtulmak gelmemektedir.

Gelmemesi doğal karşılanmalıdır çünkü iş, işçi, emek kelimelerinin içi; Haydar Haydar gibi kilometre taşları, Çiçek gibi kıymetleri tartışmaya kapalı bağlama virtüözleri, Sıdkı Baba gibi hakikatin insan hayatına ışıldak tuttuğunu vurgulayan bilge kalemlerin tecrübeleri ve tecrübenin yansıdığı eserler es geçilerek doldurulmaktadır.

Melodramatik kurgu ve onun yapışık ikizi olmaktan kurtulamamış ideolojik sığlık, her konuda olduğu gibi, Bir Mayıs İşçi Bayramı bağlamında da varlığını hissettirdiği müddetçe klasik, klasik olmanın ötesine geçemeyecektir.